Από την τελευταία επιφυλλίδα του χωριανού μας
τ. Δημάρχου Κερκυραίων Γιάννη Κούρκουλου, επιλέγουμε το παρακάτω απόσπασμα, που
αναφέρεται στο «Λιστόν» της πόλης της Κέρκυρας:
ΚΑΙ ΠΑΛΙΝ ΓΙΑ ΤΟ
“ΛΙΣΤΟΝ”
Στο προηγούμενο
Πολύπτυχο (2/2-5-2017) μιλήσαμε για την ονομασία “Λιστόν”: Και είδαμε ότι
προέρχεται από τη ξύλινη κατασκευή που επί Ενετοκρατίας φτιαχνόταν στη Σπιανάδα
για τις ανάγκες της τελετής του “Ingresso”. Και το στενό διάδρομο που
κατασκευάζονταν για να περάσει από κάτω από το κάλυμμά του ο επίσημος Βενετός
αξιωματούχος (Προβλεπτής ή άλλος) τον οποίον υπεδέχετο η Κοινότητα της πόλης με
θεαματική τελετή, ερχόμενον για να αναλάβει την άσκηση των καθηκόντων του.
Ας έλθουμε τώρα στο
άλλο θέμα που έχει σχέση με το “Λιστόν”: Ποιος ή ποιοι ανήγειραν (έκτισαν) το συγκρότημα των οικοδομών; Κι αυτό
γιατί υπάρχει η εσφαλμένη άποψη ότι τα κτίρια του Λιστόν τα
έκτισαν οι Γάλλοι για στρατιωτικούς κοιτώνες. Προστρέχω και πάλιν
στο βιβλίο του Λεωνίδα Στανέλλου (“Το Λιστόν της Κέρκυρας”), που εξέδωσαν από κοινού
τον Ιούλιο του 2009, ο Δήμος Κερκυραίων και η Γαλλική Πρεσβεία της Ελλάδας.
Η πόλη της Κέρκυρας και η Σπιανάδα
Το έργο της διάνοιξης
της Σπιανάδας εκτελέστηκε από τους Ενετούς μεταξύ 1537 και 1571. Πριν τη διάνοιξή της,
ο χώρος ήταν κατειλημμένος από κατοικίες του “Μπόργκου” (1), που οι κάτοικοί τους
αναγκάστηκαν να κατεδαφίσουν κατόπιν εντολής της Ενετικής διοίκησης. Μέσα στο χώρο της
Σπιανάδας η οικοδόμηση ήταν απαγορευμένη (σελ. 18).
Το ιστορικό της
απόφασης ανέγερσης του Λιστόν
Στις 22 Οκτωβρίου
1807,
δημοσιεύεται
διακήρυξη
απευθυνόμενη
στους
κατοίκους
της
Κέρκυρας, με την οποία διατυπώνεται το ενδιαφέρον του Γενικού Διοικητή της Κέρκυρας και των Ιονίων Νήσων
Cerar Berthier, για καλλωπισμό της πόλης. Επίσης, εκφράζεται η προτροπή προς
κάθε ενδιαφερόμενο που έχει την οικονομική δυνατότητα, να επωφεληθεί από την
ευκαιρία που παρουσιάζεται. Έλεγε, ανάμεσα σ’ άλλα ο Γάλλος Διοικητής:
«Η πόλη σας θα γίνει το κέντρο των υπολοίπων…
πολλοί
έμποροι
θα
έρθουν
να
εγκατασταθούν. Ο επισκέπτης θα μείνει κατάπληκτος, βλέποντας το Παλαιό Φρούριο
ενωμένο με την πόλη, και τον περίπατο εξασφαλισμένο και προστατευμένο από
κιονοστοιχίας, πάνω από τις οποίες θα κατασκευαστούν οικοδομές,
που
στη
συνέχεια
θα
γίνουν
πιο ευχάριστες
και
πιο όμορφες από τη σκιά των δένδρων που θα φυτευτούν κατά μήκος της οδού» (σελ.
21).
Οι πρώτοι ιδιοκτήτες
«Με ημερομηνία 22, 23
και 25 Νοεμβρίου 1807, συντάσσονται πέντε συμφωνητικά μεταξύ
της κυβέρνησης και αντίστοιχων
ιδιωτών για την εκμετάλλευση είκοσι δικαιωμάτων
γης και οικοδόμηση κτιρίων στο τμήμα
μεταξύ Παλαιού Φρουρίου και πόλης. Οι εν λόγω ιδιώτες ήσαν οι: Ιωάννης Δεβιάζης για έξι
δικαιώματα γης, ο Δημήτριος Βράιλας για τρία δικαιώματα, ο Δημήτριος Αλεξάκης για τρία δικαιώματα, ο
Αββά Βαρούχ για τρία δικαιώματα και ο Σταμούλης Δεσύλλας του Μάστρακα για πέντε
δικαιώματα… Με βάση το συμφωνητικό οι οικοδομές θα έπρεπε να κατασκευαστούν
σύμφωνα με το σχέδιο που είχε εγκριθεί στις 20 Νοεμβρίου του 1807 από το Γενικό
Διοικητή Bertnier. Οι ενδιαφερόμενοι,
πριν την έναρξη των εργασιών, θα έπρεπε να απευθυνθούν
στον
μηχανικό
Ιωάννη
Παρμεζάν
(2) για να τους υποδείξει τα όρια των οικοδομών.
Ο ίδιος θα επέβλεπε και την κατασκευή, ώστε να μην υπάρξουν παρεκκλίσεις από το
εγκεκριμένο σχέδιο».
Το ιστορικό της
ανέγερσης
Από το χάρτη που
συντάχθηκε το 1812 «μπορούμε να υποθέσουμε ότι τη Γαλλική περίοδο
είχαν κατασκευαστεί
ή
κατασκευάζονταν
τα κτίρια από ολόκληρο
το
νότιο
σκέλος
του
συγκροτήματος και δύο κτίρια από το βόρειο σκέλος… ότι είχε κατασκευαστεί η
τοξοστοιχία και η περιμετρική τοιχοποιία τουλάχιστον του ισογείου. Και τα δύο
σκέλη του συγκροτήματος είχαν ολοκληρωθεί στις πρώτες τους φάσεις το έτος 1858, όπως τεκμηριώνεται
από
χάρτη
της
Βρετανικής περιόδου και από τη μελέτη των σχετικών οικοδομικών αδειών» (σελ.
28).
«Έχει ενδιαφέρον να
παρατηρήσει κανείς ότι τα κτίρια που εικονίζονται στη γραβούρα του I.
Cartwright, στην
αρχική τους φάση είχαν δύο ορόφους πάνω από την τοξοστοιχία. Το γεγονός αυτό επιβεβαιώνεται
και
από
τη
μελέτη
των
οικοδομικών
αδειών.
Η
προσθήκη
του
τρίτου
ορόφου και η μετατόπιση της κορνίζας της στέγης στη σημερινή της θέση, έγινε τη
βρετανική περίοδο (3), γεγονός που θα μπορούσε να σημαίνει ότι το αρχικό σχέδιο
της γαλλικής περιόδου (3) περιλάμβανε μόνο δυο μετά το ισόγειο ορόφους. Οι
υπόλοιπες προσθήκες, τετάρτου ορόφου, υποστέγης και ταρατσών έγιναν οι
περισσότερες επί βρετανών, ενώ ορισμένες έγιναν και μετά το 1864».
Για την σχέση
“Λιστόν” με Rue de Pivoli
«… H αυταπόδεικτη
σχέση του συγκροτήματος της Σπιανάδας με το συγκρότημα της Rue de
Rivoli βρίσκεται στη σύλληψη
από
τους
Γάλλους
γενικότερα
και
από
τον Cerar Berthier
ειδικότερα της αρχικής ιδέας για την κατασκευή ενός συγκροτήματος κτιρίων στη
Σπιανάδα της Κέρκυρας, κατά το πρότυπο των αντίστοιχων που κατασκευάζονταν
εκείνη την περίοδο στη Rue de Rivoli στο
Παρίσι. Όμως, η σχέση των δύο συγκροτημάτων σταματάει κάπου εδώ». (σελ. 43).
«… Αυτό που μπορούμε
να πούμε είναι ότι το νέο συγκρότημα στη Σπιανάδα, έτσι όπως
τελικά σχεδιάστηκε
και κατασκευάστηκε, περισσότερη σχέση έχει με την ενετική περίοδο του
νησιού, παρά με τη
γαλλική».
Κατάρρευση δύο μύθων
- Ούτε για τους
ευγενείς του Libro doro (της Χρυσής Βίβλου) έγινε το Λιστόν, ούτε μόνον αυτοί
έκαναν εκεί τον περίπατό
τους.
- Ούτε οι Γάλλοι
ανήγειραν τα κτίρια για στρατιωτικούς κοιτώνες.
Σε ό,τι αφορά στο εάν το συγκρότημα
των
κτιρίων
του
Λιστόν έχει ομοιότητα
με
το
αντίστοιχο της Παρισινής Rue de Rivoli, ας επιτραπεί
σε
εμένα,
τον
μη
έχοντα
γνώσεις
αρχιτεκτονικής, να παρατηρήσω, ότι βλέπω ομοιότητα
γενικής εικόνας.
Δεν μιλάω για ταυτότητα. Κι' αυτό νομίζω ότι πιστεύουν
και οι περισσότεροι Κερκυραίοι και οι επισκέπτες μας, Έλληνες και ξένοι.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΚΟΥΡΚΟΥΛΟΣ
|