Menu Content/Inhalt
Βιώσιμη Κοινότητα arrow Εκκλησίες-Μνημεία arrow Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου

ban-simeraf.jpg

Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου
Ο ναός του Αγίου Αθανασίου βρίσκεται στο κάτω μέρος του χωριού, στη συνοικία της Νεροσυρμής, σε σχετικά αραιοκατοικημένη τοποθεσία. Στον περιφραγμένο χώρο γύρω από το ναό, εκτός από τα συνοδευτικά κτίσματα σώζονται τα ταφικά μνημεία ιερομονάχων που λειτούργησαν εκεί.

Ο ναός χρονολογείται πριν το 1630, με αναφορά στη χρονολογημένη εικόνα του λοιμού στο νότιο τοίχο, δίπλα στο τέμπλο. Από τα πολλαπλά στρώματα των τοιχογραφιών στο βορεινό τοίχο, συμπεραίνεται ότι αυτός ανήκει σε παλαιότερο ναό στην ίδια θέση, χριστιανικό με καθαρά βυζαντινή τεχνοτροπία.

Η εκκλησία είναι μια ευρύχωρη «επτανησιακή βασιλική», με γυναικωνίτη στη δυτική πλευρά και με ζωγραφισμένη οροφή (ΟΥΡΑΝΙΑ). Το 1833, ο ναός ανακαινίστηκε, όπως δείχνει και η επιγραφή στη σολέα, αυτή όμως δεν ήταν και η πρώτη ανακαίνιση.

Το ψηλό, ξυλόγλυπτο τέμπλο έχει αξιόλογες εικόνες και μάλλον είναι το πρωτότυπο, μια και δεν φαίνονται καταστροφές στους πλευρικούς τοίχους, στις τοιχογραφίες.

Οι μεγάλες πλευρές του ναού είναι καλυμμένες με τοιχογραφίες, οι οποίες βρίσκονται σε καλή κατάσταση, παρόλο που μέχρι σήμερα δεν έχουν συντηρηθεί και είναι εμφανής η επίδραση της υγρασίας πάνω τους. Μπορεί σίγουρα κανείς να υποθέσει ότι και στο Ιερό Βήμα, κάτω από τα πολλά στρώματα μπογιάς υπάρχουν αξιόλογες τοιχογραφίες. Επίσης, θα πρέπει η οροφή, που ήταν θολωτή, να ήταν επίσης καλυμμένη με τοιχογραφίες. Αργότερα, ο θόλος αντικαταστάθηκε με την ξύλινη σημερινή οροφή, την Ουρανία.

sathan1-a.jpgΤο εικονογραφικό πρόγραμμα που ακολουθήθηκε ανήκει καθαρά στους μεταβυζαντινούς χρόνους. Η διάταξη έχει και εδώ συνταχθεί με βάση την αρχή των τριών οριζόντιων ζωνών, κάτι που είναι πολύ καθαρό στο βόρειο τοίχο. Ξεκινώντας από τη νότια πλευρά (από ανατολικά προς δυτικά), δίπλα στο τέμπλο υπάρχει μια ενδιαφέρουσα σκηνή: πρόκειται για τον Άγιο Αθανάσιο και τον Άγιο Σπυρίδωνα, που διώχνουν την επιδημία, που παριστάνεται με ένα διαβολικό μπλε σκελετό με φτερά, που κρατάει ένα δρεπάνι και υποχωρεί μπροστά στους αγίους. Πάνω υπάρχει μία επιγραφή που δείχνει ότι επρόκειτο για λοιμό: «ότε εδίοξαν το πάθος της λοιμικής νόσου εκ του τόπου αυτού».

Στην ίδια νότια πλευρά, πάνω από το θέμα του λοιμού, βρίσκεται η εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Ο περιορισμένος χώρος ανάγκασε το ζωγράφο να περιορίσει ανάλογα τη σκηνή. Στον υπόλοιπο νότιο τοίχο, μεταξύ των δύο παραθύρων, βρίσκεται μια μεγάλη σύνθεση. Πρόκειται για τη Δευτέρα Παρουσία. Η σύνθεση αυτή χωρίζεται σε τρεις ζώνες και είναι καλά διατηρημένη. Στην υψηλότερη ζώνη, στο κέντρο της, βρίσκεται ο Χριστός ως Κριτής. Πρόκειται για μια μεγάλη Δέηση. Στη μεσαία ζώνη, κάτω από το Χριστό, βρίσκεται η Ετοιμασία του Θρόνου, ενώ στο κέντρο της κατώτερης ζώνης απεικονίζεται η Ψυχοστασία. Η σημαντικότερη καινοτομία του ζωγράφου στη σύνθεση, θεωρείται ο μισόγυμνος Ιησούς ως Κριτής, στοιχείο που υπήρχε ήδη τον 17ο αιώνα.

      sathan2-a.jpg

Ο ζωγράφος εισήγαγε νέα στοιχεία, όπως η εξήγηση των σκηνών. Όλος ο τοίχος με τις τρεις σκηνές του (Λοιμός, Κοίμηση της Θεοτόκου, Δευτέρα Παρουσία) δείχνει μια εξάντληση του θέματος του Θανάτου και της Ανάστασης των νεκρών, έτσι ώστε να υπάρχει μια εσωτερική ενότητα.Το ίδιο πνεύμα υπάρχει και στο βόρειο τοίχο. Με την εσχατολογική εξήγηση της Ανάστασης των νεκρών συνδέεται η προσπάθεια του ζωγράφου σε αυτή τη σκηνή να αντικατοπτρίσει ηθικές και κοινωνικές ιδέες, ελπίδες.

Ο βόρειος τοίχος είναι επίσης χωρισμένος σε τρία τμήματα-ζώνες. Στην υψηλότερη ζώνη υπάρχουν 14 «μενταγιόν» με Προφήτες και πιο κάτω οι 13 σκηνές των Παθών και της Ανάστασης. Κοιτάζοντας το πρόγραμμα του βόρειου τοίχου ως σύνολο, παρατηρεί κανείς τρία στοιχεία: α) την ασυνήθιστη έκταση του κύκλου των Παθών, που δεν αφήνει χώρο για τις υπόλοιπες χριστολογικές σκηνές, β) την έμφαση που δίνεται στη Σταύρωση και γ) την εσωτερική αλληλοσυσχέτιση των Παθών με τους Προφήτες, που φαίνεται μέσω των κειμένων στους πάπυρους που κρατούν οι Προφήτες.

      sathan3-a.jpg

Οι πηγές που αναφέρονται στην εκκλησία και την χρονολόγηση των τοιχογραφιών της είναι αντιφατικές. Ως σταθερό χρονολογικό σημείο υπάρχει η αφιερωμένη εικόνα του λοιμού (1630). Πολλές μελέτες θεωρούν το 18ο αιώνα ως την χρονολογία δημιουργίας των τοιχογραφιών (είτε στις αρχές του 18ου αιώνα, είτε συγκεκριμένα το έτος 1747), χωρίς όμως να μπορούν να το αποδείξουν. Προφανώς, αυτές οι χρονολογίες (ειδικά η τελευταία) συνδέονται με τις ανακαινίσεις τους ναού.

sathan5.jpgΣύμφωνα με την τοπική παράδοση, η εκκλησία πρέπει να δημιουργήθηκε από τους ίδιους μαστόρους που ανακαίνισαν τη βυζαντινή Μονή του Παντοκράτορα στο Άγιον Όρος και την αποκαλούμενη «Παναγιά των Δρόμων» στην ίδια περιοχή. Ως χρονολογία ανακαίνισης της πρώτης εκκλησίας ισχύει το έτος 1689, για δε την άλλη εκκλησία δεν υπάρχει σίγουρη αναφορά. «Όταν επεσκέφθην την εκκλησίαν της Παναγίας των Δρόμων, μου μετέδωσαν αι μοναχαί ότι περίφημοι τεχνίται Γισδάκιδες έκτισαν τρεις ομοίας εκκλησίας θολωτού τύπου, την περί ης πρόκειται, την του Υψηλού Παντοκράτορος, και την του Αγίου Αθανασίου Κορακιάνας, ήσαν δε τόσον τέλειες, όστε έτεροι τεχνίται εκ της πόλεως τους εφαρμάκωσαν εξ αντιζηλίας»(1). Η σημερινή ξύλινη επίπεδη οροφή, θεωρείται μεταγενέστερο στοιχείο, γιατί σύμφωνα με την παράδοση και οι τρεις εκκλησίες είχαν τον ίδιο αρχιτεκτονικό τύπο (μονόχωρες, θολωτές).

Αξιοσημείωτη είναι μια επιγραφή-αφιέρωση κάτω από τη σκηνή της Δευτέρας Παρουσίας, στο νότιο τοίχο: «Γέγωνεν η παρούσα ζωγραφία αφξς εστωμίας (΄) φραγνις (΄)σαβανής και αντώνιος θύμις κυβερνήται». Αναφέρεται δηλαδή σε μια ζωγραφιά του 1766 που όμως δεν περιγράφεται. Επίσης, αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι στο έτος αυτό (1766) αποδίδεται μια δεύτερη λοιμώδης επιδημία που έχει σχέση με το χωριό.

Ως προς το στυλ και την τεχνική, η εικονογραφία πλέον δεν μπορεί να μας βοηθήσει. Τα χρώματα (πράσινο, κίτρινο, ροζ, καφέ) είναι εκθαμβωτικά. Πολλές φορές ο καλλιτέχνης χρησιμοποιεί τη μονοχρωμία σε διάφορα θέματα, όπως το πράσινο για το λοιμό. Τα πρόσωπα είναι ενιαίες επιφάνειες και ο φωτισμός λείπει. Η απόδοση των μορφών είναι περισσότερο γραμμική παρά πλαστική. Ξεκάθαρη είναι η σχέση με το νατουραλισμό στο χειρισμό των γυμνών μερών του σώματος (π.χ. στη μαστίγωση και στη σταύρωση του Χριστού). Επίσης, ο καλλιτέχνης έχει μια κλίση στις συμμετρικές συνθέσεις. Αλλά το σημαντικότερο στοιχείο του καλλιτέχνη είναι η απομάκρυνση, η έλλειψη δραματικής κίνησης.

Τέλος, παρατηρώντας το γενικό σύνολο, ανακαλύπτει κανείς τέσσερις λεπτομέρειες: α)την ύπαρξη μιας αφιερωμένης εικόνας (του λοιμού), β)την πλάτυνση της σκηνής της Δευτέρας Παρουσίας και την επακόλουθη γ) αποχή από τις υπόλοιπες σκηνές του Δωδεκαόρτιου και δ) τη διεξοδικότητα της σκηνής των Παθών(2).


(1)
«Κερκυραϊκά, ιστορία, λαογραφία» - Ι. Μπουνιάς 1954-1958
(2) «DIE NACHBYZANTINISCHE WANDMALEREI AYF KERKYRA UND DEN ANDEREN IONISCHEN INSELN» - Triantaphyllopulos Demetrios 1985.

Πηγή: «Πολεοδομική προσέγγιση για την αποκατάσταση και αναβίωση του παραδοσιακού οικισμού Άνω Κορακιάνας» - Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (εργασία φοιτητών) 1994.

 
< Προηγ.
Locations of visitors to this page
Forecast | Maps | Radar