Την ερχόμενη Πέμπτη 29 Ιανουαρίου και ώρα 13.00 ο Κορακιανίτης Μουσικολόγος Κώστας Ζερβόπουλος θα υποστηρίξει τη διδακτορική του διατριβή στην Αθήνα (οδός Βαλαωρίτου 18 & Αμερικής) στα γραφεία του Ιονίου Πανεπιστημίου στην Αθήνα (τηλέφωνα 210-3635637 και 3635625).
Θέμα της διατριβής είναι «Ο Νικόλαος Χαλικιόπουλος Μάντζαρος και οι μελοποιήσεις του σολωμικού Ύμνου».Πρόκειται για τη « σύμπραξη ενός κορυφαίου ποιητή και ενός κορυφαίου συνθέτη, που αποτελεί το πρώτο μεγάλο έργο της νεότερης ελληνικής μουσικής δημιουργίας, μοναδικό ίσως στο είδος του στην παγκόσμια μουσική ιστορία», όπως αναφέρει ο ερευνητής στην ογκώδη εργασία του, η οποία συνοδεύεται από όλα τα σχετικά τεκμήρια.
Στη συνέχεια, ακολουθεί μια κατατοπιστική περίληψη...
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
"Σκοπός της παρούσας διατριβής είναι να ξεκαθαρίσει όλες -κατά το δυνατό- τις ασάφειες και τα ποικίλα ερωτηματικά γύρω από το πιο πολυσυζητημένο, ίσως το πιο σημαντικό και ταυτόχρονα το πλέον άγνωστο έργο του συνθέτη του Ελληνικού Εθνικού Ύμνου, Νικόλαου Χαλικιόπουλου - Μάντζαρου (1795-1872), δηλαδή, τις πολλές και διαφορετικές μελοποιήσεις του Ύμνου εις την Ελευθερίαν, βασισμένες πάνω στο ομότιτλο έργο του εθνικού μας ποιητή, -Διονύσιου Σολωμού (1798-1857). Για την ακρίβεια το έργο δεν είναι παντελώς άγνωστο· κάποιες από τις μελοποιήσεις του είναι εν μέρει γνωστές, αλλά με εντελώς ασαφή και ελλιπή ή αποσπασματικό τρόπο (η μοναδική ολοκληρωμένη έκδοση της «πρώτης» εκδοχής του έργου, στα 1873 από τον οίκο Clayton & Co., είναι γεμάτη σημαντικά λάθη, ενώ όλες οι κατά καιρούς -λίγες- εκδόσεις μερών του έργου προέρχονται από την παραπάνω έκδοση). Τα περισσότερα από τα όσα είχαν γραφτεί πριν την παρούσα διατριβή γύρω από τον Ύμνο εις την Ελευθερίαν (που στο σύνολό του είναι το ογκωδέστερο και το περισσότερο και συχνότερα επεξεργασμένο έργο του συνθέτη), στην καλύτερη περίπτωση (όταν δεν περιέπλεκαν περισσότερο τα πράγματα) άφηναν ανοικτά πολλά ερωτηματικά γύρω από το συνθέτη και το έργο, ενώ συχνά και σημαντικά ήταν τα λάθη και οι συγχύσεις, ειδικά σε σχέση με τις διάφορες μελοποιήσεις του.
Στην παρούσα διατριβή το έργο εκδίδεται για πρώτη φορά ολόκληρο (περιλαμβάνονται όλες οι μελοποιήσεις και αναθεωρήσεις του), ενώ παράλληλα, διορθώνεται και αποκαθίσταται πλήρως, σε όλες τις διαδοχικές φάσεις γραφής του, ξεκαθαρίζεται απόλυτα το θέμα του αριθμού και της φύσης των διαφόρων «γραφών» του, γίνεται μια πληρέστατη, αναλυτικότατη και ολιστική κριτική έκδοση του έργου, προτείνονται και υιοθετούνται (πολλές από τις προτεινόμενες) νέες πρακτικές και μεθοδολογίες κριτικής έκδοσης, ενώ παράλληλα, μέσα από τη μελέτη των διαφορετικών γραφών του έργου, έρχονται στην επιφάνεια και θίγονται σημαντικά ζητήματα συνθετικού ύφους και τεχνικής υφής, που απασχόλησαν το Μάντζαρο από το 1828 έως και λίγο μετά το 1861 (έως το 1865, περίπου).
Η παρούσα διατριβή αποτελείται από επτά (7) ογκώδεις τόμους, έναν συγκριτικό θεματικό χάρτη και έναν ψηφιακό δίσκο (DVD). Στον 1ο τόμο (ο κύριος τόμος της διατριβής) φιλοξενείται το κείμενο της διατριβής, το οποίο χωρίζεται σε τρία κεφάλαια.
Στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται μια καταγραφή όλων των διασωζόμενων πρωτογενών πηγών καθώς και όλων των λανθανόντων πηγών, των σχετικών με το έργο, ενώ το κεφάλαιο ολοκληρώνεται με μια σύνοψη και σχολιασμό των σχετικών πληροφοριών των δευτερογενών πηγών, που σχετίζονται με το θέμα. Στο δεύτερο κεφάλαιο γίνεται αναλυτική παρουσίαση και σχολιασμός όλων των πρωτογενών πηγών (αυτόγραφων, αντιγράφων ή εκδόσεων) που σχετίζονται με το έργο και τεκμηριώνονται όλα τα συμπεράσματα της έρευνάς μας. Στο τρίτο κεφάλαιο γίνεται μια εκτενής διαπραγμάτευση και παρουσίαση της μεθοδολογίας και της πρακτικής που χρησιμοποιήθηκε στην κριτική έκδοση του έργου.
Το «παράρτημα» της διατριβής αποτελείται από τους υπόλοιπους έξι (6) τόμους, τον συγκριτικό θεματικό χάρτη και τον ψηφιακό δίσκο. Οι έξι αυτοί τόμοι αποτελούν το μεγαλύτερο και σημαντικότερο μέρος του «παραρτήματος» της διατριβής. Στους τόμους αυτούς εκδίδεται όλο το σχετικό με τον ΥΜΝΟ πρωτογενές μουσικό υλικό, διορθωμένο, αποκαταστημένο και πλήρως σχολιασμένο, με έναν τρόπο, που επιτρέπει την άνετη και πληρέστατη μελέτη του υλικού. Ο συγκριτικός θεματικός χάρτης παρουσιάζει την αρχή όλων των μερών του έργου (στις διάφορες εκδοχές του) με τρόπο που να καθιστά τη σύγκριση και αντιπαραβολή τους εύκολη, ώστε να διαπιστώνονται οι μεταξύ τους σχέσεις. Τέλος, στον ψηφιακό δίσκο (DVD) έχουν αποθηκευτεί όλες οι φωτογραφίες των τεκμηρίων, που χρησιμοποιήθηκαν στη διατριβή.
Η διατριβή αυτή, εκτός από τη συμβολή της στην αποκατάσταση και γνώση, μέσω της πρώτης ολοκληρωμένης επιστημονικής έκδοσης, του πρώτου μεγάλου έργου της νεοελληνικής έντεχνης «δυτικότροπης» μουσικής δημιουργίας, συμβάλλει σημαντικά και στην πρόοδο της μεθοδολογίας και πρακτικής υλοποίησης αντίστοιχων εκδόσεων, προτείνοντας, παράλληλα (εν μέρει, έστω και σε θεωρητικό επίπεδο), έναν νέο τρόπο κριτικής έκδοσης, ο οποίος χρησιμοποιεί τις αυξημένες τεχνολογικές δυνατότητες της εποχής μας και ο οποίος θα μπορεί πλέον να χρησιμοποιείται για αντίστοιχες επιστημονικές εκδόσεις. Στο βαθμό που κάποιες από τις παραπάνω ιδέες και προτάσεις ήταν δυνατό να υλοποιηθούν στα πλαίσια των τεχνικών δυνατοτήτων που υπήρχαν διαθέσιμες, εφαρμόστηκαν στην παρούσα κριτική έκδοση, ενώ οι υπόλοιπες από τις ιδέες αυτές διατυπώνονται και σχολιάζονται στο τρίτο κεφάλαιο του κύριου τόμου της διατριβής." - Κώστας Ζερβόπουλος
|